Arenas Club de Getxo – pomysłodawcy La Liga

Historia jednego z założycieli Primera División sięga początku XX wieku. W Getxo, niedaleko Bilbao, zamieszkiwało wówczas wiele osób mających dobre kontakty z Brytyjczykami. Większość z nich trudniła się handlem. Najbogatsi mieszkańcy mogli sobie pozwolić na wysyłanie swoich dzieci do Wielkiej Brytanii, skąd ich pociechy przywiozły zafascynowanie piłką nożną, która w Hiszpanii nie była jeszcze zbyt popularna.

W 1901 roku grupa przyjaciół z Getxo zaczęła zastanawiać się nad rozwojem futbolu w rodzinnym mieście. Dwa lata później zagrali w zorganizowanym w Bilbao turnieju Copa Athletic. Początkowo chodziło jedynie o dobrą zabawę. Jednak wraz z biegiem czasu wpadli na pomysł utworzenia klubu. W ten sposób w 1909 roku powstał Arenas Football Club. Pierwsze spotkanie zarządu odbyło się 17 maja 1910 roku pod przewodnictwem Pedro de Gaztañagi – prezydenta klubu. Z powodu ogromnej rywalizacji w tym regionie (konkurowało ze sobą 10 okolicznych klubów), zaledwie trzy lata po powstaniu Arenas Football Club włodarze z Getxo postanowili połączyć siły z Algorta Football Club. Nowy twór zarejestrowano w 1913 roku, jako Arenas Club, dzięki czemu zespół mógł przystąpić do nowo utworzonej Federacji Północnej. Wśród rywali znalazły się takie drużyny jak Athletic Club, Celta Vigo, Racing Santander, Real Sociedad i Sporting Gijon. Również w 1913 roku doszło do zmiany stadionu. Athletic Club przeniósł się na nowo wybudowane San Mames, natomiast Arenas Club zadomowił się na ich dawnym obiekcie – Campo Jolaseta. To właśnie tutaj w 1914 roku klub z Getxo rozegrał serię trzech sparingów przeciw FC Barcelonie, zwyciężając w każdym z nich.

Pierwsze sukcesy

Od tego momentu zaczyna się najbardziej emocjonująca część historii jednej z najstarszych drużyn Półwyspu Iberyjskiego. Pierwszy sukces miał miejsce w 1917 roku, gdy El Histórico wygrali rozgrywki Federacji Północnej, co dało im przepustkę do Copa del Rey. Była to pierwsza okazja dla Arenas Getxo (w 1917 roku nastąpiła kolejna zmiana nazwy na obecnie obowiązującą) do oficjalnego spotkania się z klubami spoza Kraju Basków. El Histórico nie zmarnowali tej szansy. Udało im się dotrzeć aż do finału turnieju rozgrywanego w Barcelonie, który zakończył triumfem Madryt FC (2:1). W 1918 roku włodarze Arenas Getxo zdecydowali się opuścić Federację Północą ze względu na nieporozumienia z Athletic Club. Wkrótce później powstała konkurencyjna Federacja Guipuzcoa. Po rocznej przerwie klub z Getxo ponownie walczył o Puchar Króla. 18 maja 1919 roku Baskowie rozgromili w Madrycie po dogrywce FC Barcelonę 5:2. El Histórico wystąpili w finale Copa del Rey czterokrotnie. Drugim miejscem musieli zadowalać się w latach 1917, 1925 (ulegli Blaugranie 0:2) i 1927 (przegrali z Realem Unión 0:1).

Rok 1927 z pewnością można nazwać przełomowym dla rozwoju futbolu na Półwyspie Iberyjskim. Wówczas prezes Arenas Getxo – José María Acha postanowił utworzyć w Hiszpanii profesjonalną ligę piłkarską. Niemal natychmiast rozpoczęto debatę na temat przyszłych rozgrywek. Wszelkie formalności trwały dwa lata i w 1929 roku wystartował pierwszy historyczny sezon Primera División. Wzięło w nim udział 10 zespołów: Arenas Getxo, Athletic Club, FC Barcelona, Atlético Madryt, RCD Español, CE Europa, Racing Santander, Real Madryt, Real Sociedad oraz Real Unión.

Bolesny upadek

Największym osiągnięciem El Histórico w La Liga było zajęcie trzeciego miejsca w sezonie 1929/30. Klub z Getxo spędził w najwyższej klasie rozgrywkowej zaledwie siedem lat. Po sześciu kolejnych sezonach w Segunda w 1944 roku spadli do Tercera División. Na domiar złego mimo triumfu w latach 1946, 1947 i 1960 nie udało im się wywalczyć awansu w barażach. Późniejsze dzieje zespołu to walka na pograniczu Segunda División a Tercera (w latach 70. spadli do ligi regionalnej, skąd wydostali się dopiero w 1976 roku). Od 1997 roku Arenas Getxo próbują awansować z trzeciej ligi hiszpańskiej.

Na obecną chwilę po 19. kolejkach El Histórico zajmują pierwsze miejsce czwartej grupy Tercera División, z przewagą dwóch punktów nad kolejnym zespołem. Niestety system promocji do Segunda División B nie jest wcale taki prosty. Triumfatorzy wszystkich (osiemnastu) grup zmierzą się później pomiędzy sobą. Wygrani oczywiście awansują dalej, przegrani zagrają mecze z zespołami z miejsc 2-5 z pozostałych grup. Łącznie do wyższej klasy rozgrywkowej awansuje 18 drużyn.

Niestety po raz kolejny okazało się, że duży może po prostu więcej. Zespoły takie jak Arenas Getxo, czy choćby Real Unión Irún poległy w starciu gospodarczym z większymi miastami, jak Bilbao czy San Sebastian. Przez problemy finansowe transfery zawodników z biedniejszych klubów do bogatszych były (i właściwie nadal są) czymś normalnym. Chociaż już nie raz doświadczaliśmy sportowych cudów to na chwilę obecną powrót piłkarzy z Getxo do La Liga wydaje się nierealny.